Powszechny wiek emerytalny w Polsce jest jednym z niższych w Europie. A wysokość naszej emerytury zależy natomiast m. in. od wypracowanych lat, wysokości składek i... tablic długości życia.
Powszechny wiek emerytalny w Polsce dla urodzonych po 31 grudnia 1948 roku wynosi: 60 lat wiek emerytalny kobiet i 65 lat - wiek emerytalny mężczyzn. Emerytura przyznawana jest osobom, które prócz wypracowania odpowiedniej liczby lat, mają opłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego lub emerytalnego przynajmniej za 1 dzień, np. jako pracownik czy osoba prowadząca gospodarczą działalność pozarolniczą. Szczegółowe warunki nabywania prawa do emerytury i zasady ustalania jej wysokości reguluje ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2022 r. poz. 504).
Wiek emerytalny w Polsce jest jednym z niższych w Europie. W 27 krajach Unii Europejskiej średnia wieku emeryta wynosi 64,3 lat dla mężczyzn i 63,5 lat dla kobiet. Najpóźniej, bo po ukończeniu 68 lat, na emeryturę odchodzą pracownicy (zarówno kobiety, jak i mężczyźni) w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii, rok wcześniej, w wieku 67 lat, w Niemczech. Najmłodsi są emeryci z Mołdawii (w czerwcu 2022 r. uzyskała status kraju kandydującego do UE). Wiek emerytalny kobiet wynosi tam 57 lat, a wiek emerytalny mężczyzn 62 lata. Natomiast na Litwie emeryturę można otrzymać, kończąc 59 lat.
Nie należy spodziewać się obniżenia wieku emerytalnego. Wobec starzenia się społeczeństwa państwa będą raczej dążyły do jego ustawowego wydłużenia oraz zachęcały do dłuższej pracy. Do połowy lat 60. XXI w., według OECD, wiek emerytalny wzrośnie średnio o około dwa lata. Obecnie Japonia jest krajem najdłużej pracujących obywateli, którzy kontynuują pracę zawodową średnio do 70 roku życia. Chęć do tak długiej aktywności zawodowej wynika tam z głęboko zakorzenionego kultu pracy.
Od czego zależy wysokość emerytury?
Do pobierania świadczenia upoważnia osiągnięcie wieku emerytalnego w Polsce, a jej wysokość zależy od kilku czynników:
- zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego;
- zwaloryzowanego kapitału początkowego;
- środków zapisanych na subkoncie w ZUS;
- średniej długości dalszego życia ustalanej na podstawie tablic wieku emerytalnego ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Są one podstawą do obliczenia emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.
Pandemia zmienia wskaźniki długości życia
Przewidywane lata przebywania na emeryturze to oczekiwane trwanie życia mierzone w wieku faktycznego wyjścia z rynku pracy. Statystycznie żyjemy coraz dłużej, więc wskaźnik ten od wielu lat wciąż wzrastał. W 1970 r. mężczyźni w krajach OECD po odejściu z rynku pracy pobierali emeryturę średnio przez 12 lat, podczas gdy do 2020 r. mogli spodziewać się przeżycia na emeryturze 19,5 lat.
Niestety pandemia Covid-19, która zabrała wiele ludzkich istnień, wpłynęła niekorzystnie na statystyczną, oczekiwaną długość życia. Według danych GUS w 2019 r. osoba 60-letnia miała przed sobą 261,5 miesięcy życia, natomiast w 2021 r. już 238,9 miesięcy. Jednak pozytywnym wynikiem tej, smutnej skądinąd zmiany, jest wzrost wysokości emerytur. Jak wyjaśnia GUS, emerytura wyliczona na podstawie nowych tablic dla osoby w wieku 60 lat będzie o 3,7% wyższa, a dla osoby w wieku 65 lat – o 4,1% wyższa niż obliczana według poprzednich tablic. Z nowych wyliczeń nie skorzystają niestety osoby, które już nie są aktywne zawodowo i pobierają emeryturę. Wyliczono im świadczenie na podstawie tablic obowiązujących w chwili zakończenia przez nich pracy. Natomiast skorzystają z nich m.in. wszystkie osoby, które spełnią warunki do uzyskania emerytury między kwietniem 2022 r. a marcem 2023 r.
Aktualne tablice zastosowane będą również w przypadku osób, które mają już przyznaną emeryturę z nowego systemu, ale wypłata świadczenia jest zawieszona ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. Aby tak się stało, muszą zakończyć zatrudnienie do 30 marca 2023 r. i złożyć wniosek o podjęcie wypłaty emerytury nie później niż do 31 marca 2023 r.
Tablice wieku dla osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny
Tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn są statystycznym szacunkiem, ile miesięcy może żyć osoba, która osiągnęła określony wiek. Dla systemu emerytalnego kluczowe są wskazania dla osób, które ukończyły 60 lat (wiek emerytalny kobiet) oraz 65 lat (wiek emerytalny mężczyzn).
Źródło: GUS, Tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (fragment najnowszych tablic, z których ZUS korzysta od 1 kwietnia 2022 r.)
Opracowanie: Flexi.pl