Sygnaliści to osoby, o których w ostatnim czasie stało się głośno na skutek zmian w dotyczących ich przepisach prawa. Kim zatem one są? Co mogą zgłaszać? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Kim są sygnaliści?
Jak wspomniano we wstępie sygnaliści to osoby, o których w ostatnim czasie zrobiło się naprawdę głośno. Stało się tak za sprawą przyjęcia przez Polski sejm ustawy o ochronie sygnalistów, czyli przepisów umożliwiających im swobodne zgłaszanie nieprawidłowości oraz ochronę przed działaniami odwetowymi z tego tytułu. W związku z tym warto wiedzieć kim tak naprawdę są sygnaliści. Sygnalistą jest bowiem osoba, która zgłasza nieprawidłowości mające miejsce w organizacji, w której jest zatrudniona lub z którą współpracuje (w różnym charakterze). W praktyce sygnalistami mogą być zatem nie tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, ale również osoby pracujące na umowie zlecenie, praktykanci, stażyści. Co więcej, tego typu rolę mogą pełnić także klienci czy kontrahenci danej organizacji, którzy zdecydują się na zgłoszenie wykrytej przez siebie nieprawidłowości.
Co mogą zgłaszać sygnaliści?
Sygnaliści, to jak wspomniano w poprzednim akapicie osoby, które mogą zgłaszać nieprawidłowości w działaniu organizacji, w których pracują lub z którymi współpracują w różnym charakterze. Czego mogą one dotyczyć? Otóż w praktyce może chodzić chociażby o:
- korupcję i łapownictwo;
- oszustwa finansowe;
- naruszenia ochrony środowiska;
- naruszenia przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP);
- nepotyzm i faworyzowanie;
- dyskryminację i mobbing;
- nieprzestrzeganie standardów etycznych;
- zarządzanie konfliktem interesów;
- niewłaściwe wykorzystanie zasobów firmowych;
- celowe wprowadzanie w błąd;
- niewłaściwą obsługę klienta;
- nieprawidłowości w wynagrodzeniach;
- nielegalne zatrudnienie.
Sygnaliści a ochrona przed zwolnieniem z pracy
Jednym z obowiązków nałożonych na firmy w ramach ustawy o ochronie sygnalistów jest ochrona osób dokonujących zgłoszeń przed działaniami odwetowymi. Chodzi w tym przypadku zarówno o ochronę przed zwolnieniem z pracy, jak i niesprawiedliwym traktowaniem, czy innymi działaniami na szkodę sygnalisty w związku z dokonanym przez niego zgłoszeniem. Warto zatem mieć świadomość tego, że organizacje nie mogą już zwalniać sygnalistów bez okresu wypowiedzenia umowy ze względu na ich działania w kontekście zgłaszania różnego rodzaju naruszeń i nieprawidłowości.
W jaki sposób sygnaliści mogą zgłaszać wykryte nieprawidłowości?
Mając świadomość tego, że sygnalistami mogą być zarówno osoby zatrudnione w danej organizacji, jak i Ci którzy jedynie z nią współpracują warto wiedzieć, w jaki sposób można dokonywać zgłoszeń. W praktyce istnieją trzy możliwości, a mianowicie:
- zgłoszenie wewnętrzne – w ramach wewnętrznych procedur, do których wdrożenia obowiązani są przedsiębiorcy, np. przez aplikację oferowaną na https://gowhistle.com/
- zgłoszenie zewnętrzne – z pominięciem procedur wewnętrznych – bezpośrednio do Rzecznika Praw Obywatelskich bądź właściwego organu administracji publicznej;
- ujawnienie publiczne – po dokonaniu uprzednio zgłoszenia wewnętrznego lub zewnętrznego. Mowa tu o ujawnieniu informacji np. prasie, radiu, na portalach społecznościowych etc. W wyjątkowych przypadkach sygnalista może dokonać ujawnienia publicznego bez uprzedniego zgłoszenia wewnętrznego lub zewnętrznego.
Podsumowując należy stwierdzić, że ochrona przed zwolnieniem z pracy to prawo zapewnione sygnalistom zdefiniowanym w przyjętej ustawie. W praktyce są to osoby pracujące w organizacjach, które zatrudniają co najmniej 50 osób.
