Źródło: materiał Organizatora.

07.03.2024 r. we Wrocławiu odbyła się konferencja poświęcona dobrostanowi i podsumowaniu projektu „wzMOCnieni – innowacyjna metoda osiągania dobrostanu w wieku senioralnym”.

Na dyskusję o dobrostanie w późnej dorosłości zaprosiła Fundacja Via Salutis wraz z partnerami projektu.

Alicja Przepiórska Ułaszewska, psychogerontolożka i współzałożycielka Fundacji Via Salutis mówi:

Rozmawialiśmy, odmienialiśmy go przez przypadki, ubieraliśmy w wyrazy bliskoznaczne, a nawet bardziej – rozbieraliśmy, przyglądając mu się z różnych perspektyw, perspektywy osób w wieku senioralnym, edukatorów senioralnych, ekspertów, zaproszonych gości, wykładowców akademickich, badaczy i praktyków.

Konferencja podsumowująca projekt była okazją do zaprezentowania motywów autorek do zajęcia się problematyką dobrostanu osób dorosłych w wieku senioralnym, przeprowadzonych badań, celów, założeń i przebiegu oraz rezultatów i produktów projektu.

Dlaczego temat dobrostanu stał się przedmiotem projektu, który Fundacja wraz z partnerami realizuje od listopada 2022 r. w ramach programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny, a który finansowany jest z funduszy norweskich i EOG?

To odpowiedź na potrzeby osób pracujących z seniorami oraz na aktualne, poważne i długotrwałe kryzysy dotyczące osób w wieku senioralnym. Negatywne zjawiska społeczne ostatnich miesięcy i lat znacząco zmieniły treść pracy aktywizującej i włączającej osoby starsze, a przede wszystkim wpłynęły na odczuwany przez nie dobrostan i sposoby jego kreowania. Celem Projektu było przeciwdziałanie marginalizacji seniorów, uruchomienie procesów budowania dobrostanu i podniesienie kompetencji osób działających na rzecz osób starszych

Jednym z efektów Projektu jest stworzenie innowacyjnego PROGRAMU, wydanie „Wzmacniacza dobrostanu” – narzędzia do metodycznej pracy oraz „Kart dobrostanowych”, a także przeszkolenie edukatorów senioralnych oraz studentów przygotowujących się do pracy ze środowiskiem senioralnym. W sumie z Programu skorzystało już 44 edukatorów i studentów oraz ponad 100 osób w wieku senioralnym.

Źródło: materiał Organizatora.

Autorki programu wzMOCnieni zaczęły swoją pracę od badania potrzeb osób dorosłych w wieku senioralnym oraz od badania stanu ich dobrostanu.

Alicja Przepiórska Ułaszewska podkreśla:

W programie „wzMOCnieni – innowacyjny program osiągania dobrostanu w wieku senioralnym” zaplanowałyśmy warsztaty nazwane „Bilet do dobrostanu”. Dedykowane one były Seniorom, których zaprosiłyśmy do pilotażu opracowywanej przez nas koncepcji, którą chciałyśmy poddać praktycznej ocenie oraz obserwacji jak i w jakim stopniu zaproponowany przez nas Program przyczynia się do wzmacniania dobrostanu u osób w wieku senioralnym.

Na zaproszenie do udział w warsztatach odpowiedziało 29 Seniorów, których ekspertki zapytały o motywację do uczestniczenia w tego typu programie. I były to motywacje bardzo różnorodne, bardzo osobiste, pokazujące nam z jakimi tematami zmagają się osoby w wieku senioralnym odpowiedzi, które burzyły niejednokrotnie stereotypowy obraz potrzeb i problemów Seniorów. Były wśród nich nowe początki i sytuacje, z którymi Seniorzy stają twarzą twarz, by po wielu latach zacząć nowe życie i nadać mu nową jakość, I takie, które były potrzebą przyjrzenia się sobie, potrzebą spotkania nowych osób i przejrzenia się w ich lustrze. Część odpowiedzi wskazywała wyraźnie na potrzebę zadbania o siebie i poszukania dla siebie najlepszych propozycji zaopiekowania się sobą i budowania poczucia własnej wartości.

Źródło: materiał Organizatora.

Kwestią podstawową okazało się ustalenie, co oznacza „dobrostan” jako zjawisko, jak jest rozumiany przez osoby w wieku 60+, co się w nim mieści, a następnie jak o niego zadbać. Za pomocą ankiety zgromadzono dane jakościowo-ilościowe od 90 osób w wieku senioralnym, odpowiadające na problem badawczy: czym jest dla Ciebie dobrostan oraz jak o niego dbasz?

dr Joanna Wawrzyniak, członkini zespołu eksperckiego mówi:

Podawane odpowiedzi wskazują na dość szeroki zakres rozumienia dobrostanu – od pojmowania w kategoriach zdrowia fizycznego, kondycji i prawidłowej diety, przez koncentrację na relacjach międzyludzkich i zadbanie o własny komfort.

Pojawił się także bardzo ważny aspekt samoświadomości – akceptacja siebie i swojego wieku, trenowanie pozytywnego nastawienia do świata i ludzi, zadowolenia z siebie, zaufania do samego/samej siebie, a także ograniczanie kontaktów nie przynoszących satysfakcji, czy przyjemności. W tym obszarze znalazło się także przekonanie o tym, że dbanie o własny dobrostan związane jest z nabieraniem przekonania, że „nic nie muszę” oraz dystansu do świata i siebie, z unikaniem stresu oraz zbliżaniem się z przyrodą.

Źródło: materiał Organizatora.

Znaczący był jednak fakt, że w większości odpowiedzi pojawiały się sformułowania „staram się, chciał(a)bym, powinnam/powinienem”, a także informacje „wiem, że … ale nie wiem jak…”.

Ekspertki wskazują:

Stanęłyśmy więc przed wyzwaniem stworzenia takiego programu, który otuliłby te potrzeby holistycznie i dzięki któremu każdy, indywidualnie i podczas pracy grupowej, będzie mógł zadbać o ten z aspektów, który dotychczas był niedostatecznie zaopiekowany. Ważne były dla nas aspekty ciała, ducha i umysłu oraz poczucia bezpieczeństwa jednostki w grupie.

Każdy z nas to zintegrowana całość, na którą składają się trzy wymiary, psychiczny, fizyczny i społeczny. W pracy nad PROGRAMEM osiągania dobrostanu w wieku senioralnym autorki sięgnęły więc po koncepcję CUDU-u (holistycznego pojmowania człowieka przez pryzmat harmonii ciała, ducha i umysłu), tworząc na jego bazie DOBROSTANOMETR oraz koncepcję SCARFA (szalika bezpieczeństwa) Davida Rocka, który wskazuje na 5 aspektów bezpiecznego funkcjonowania w grupie (status, przewidywalność, poczucie wpływu, więzi i sprawiedliwości). Zaprosiły też różnorodne metody pracy, w których są ekspertkami, trenerkami, które ułożone w odpowiedni sposób, idealnie nadają się do budowania i podnoszenia dobrostanu uczestników. Są to m.in. drama, metoda kreatywnego i automatycznego pisania, śmiechoterapia, terapia tańcem i ruchem, teatr fizyczny, metoda biograficzna i narracyjna.

Agnieszka Buśk, trzecia z ekspertek mówi:

Podczas konferencji zaprosiłyśmy uczestników do doświadczania i zrobienia kilku ćwiczeń z naszego Programu. To zawsze ciekawe obserwować reakcje uczestników, którzy podczas konferencji są proszeni, żeby wstać z krzesła i zacząć chodzić po sali a chodzenie, które jest moderowane, jest zaproszeniem do doświadczania różnych stanów, emocji. Wtedy lepiej się spotyka, poznaje, rozmawia i wspólnie działa.

Uczestnicy w krótkich setach ćwiczeniowych doświadczyli metody kreatywnego pisania, narracji, dramowych rozgrzewek a nawet elementów jogi śmiechu.

Agnieszka Buśk podkreśla również:

Uczestnicy pilotażu (dwie grupy, senioralna i edukatorska) oraz uczestnicy szkoleń dla edukatorów przyszłych i obecnych budowali poczucie dobrostanu w oparciu o metody teatru fizycznego o kreatywnego pisania, wzmacniali poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i zaangażowania społecznego poprzez metody biograficzno-dramowe i terapię lasem oraz uczyli radzić sobie z kryzysami za pomocą elementów śmiechoterapii, terapii tańcem i ruchem oraz technik narracyjnych.

O tym wszystkim, o doświadczaniu dobrostanu z programem wzMOCnieni opowiadali podczas konferencji zaproszona seniorka, uczestniczka pilotażu oraz przeszkolone edukatorki, które włączyły program wzMOCnieni do swojej codziennej praktyki pracy z podopiecznymi w Klubach Seniora oraz w Dziennym Domu Seniora. Były to ważne głosy, będące dowodem na jakość Programu, jego praktyczność i skuteczność.

Źródło: materiał Organizatora.

W drugiej część konferencji uczestnicy mieli okazję wysłuchać trzech wyśmienitych wykładów naukowców, wykładowców a zarazem praktyków.

Podczas Konferencji wystąpiła prof. dr hab. Zofia Szarota z Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej, która w swoim wystąpieniu „Kultura nowej starości” przedstawiła najistotniejsze przemiany obyczajowe i kulturowe dotyczące starości i ludzi starszych. Seniorzy nie tylko są inaczej postrzegani przez społeczeństwo, niż kilka dekad temu, lecz także sami dostrzegają nowe możliwości rozwoju, aktywności i relacje, które nabierają znaczenia wraz z wiekiem. Pani Profesor wskazała między innymi, na stereotypy, które nieświadomie generujemy i powielamy, chociaż rzeczywistość wskazuje na to, że dawno straciły na aktualności. Zobrazowane to zostało przykładami aktywnych atrakcyjnych seniorów robiących karierę w branżach związanych ze sztuką, modą lub show-biznesem. Perspektywa roku 2050 jako pierwszego w dziejach, kiedy osoby w wieku 60+ stanowić będą jedną trzecią ludzkości świata, zmienia nastawienie do zjawiska emerytury jako zasłużonego „odpoczynku” od pracy i jakiejkolwiek działalności.

Z kolei dr hab. Piotr Michoń – profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – w swoim wykładzie pt. „Szron na głowie, nie to zdrowie, a w sercu maj – szczęście w drugiej połowie życia” przedstawił zalety bycia seniorem, wśród których najistotniejszą może być ta, ze jest to najszczęśliwsza grupa demograficzna. Profesor przytaczał wyniki międzynarodowych badań, z których wynika, że osoby w trzecim, a nawet w czwartym wieku mają dużo wyższe poczucie szczęścia, niż ludzie młodzi i w średnim wieku, co łączy się z ich umiejętnością doceniania życia oraz skłonnością do pamiętania dobrych zdarzeń i doświadczeń, a zapominania złych.

Konferencję zamykało podsumowanie dr Joanny Wawrzyniak, która w wykładzie pt. „Powody do pracy nad dobrostanem i sens projektu wzMOCnieni” podkreśliła znaczenie dobrostanu dla pomyślnego starzenia się i wskazała na bezpośredni związek między satysfakcjonującym życiem a uprawianiem aktywności w różnych wymiarach, w tym psychicznej, wchodzeniem w relacje międzyludzkie oraz dbałością o ciało i zdrowie. Rosnąca świadomość seniorów na temat znaczenia dobrostanu i dbania swój CUD – w wymiarze: Ciało-Umysł-Duch, niesie nadzieję na długie i dobrej jakości życie.

Chcąc zachęcić Państwa do zapoznania się z Programem na dobrostan „wzMOCnieni” zacytujemy jedną z recenzentek publikacji i PROGRAMU, dr Martę Ułaszewską – Żuk, psycholożkę i terapeutkę, która rekomendując pracę z drugim człowiekiem poleca program wzMOCnieni pisze:

„WZMACNIACZ DOBROSTANU to efekt pracy zespołu ekspertek, które zwróciły uwagę na potrzebę pracy nad dobrostanem osób w wieku senioralnym i postanowiły wyposażyć osoby pracujące z Seniorami w narzędzie, które w lekkiej, przystępnej formie porusza fundamentalne dla człowieka obszary: CIAŁO, UMYSŁ, EMOCJE i DUCHA, zapraszając do ich połączenia.

Autorki zaczerpnęły z psychologicznych koncepcji, które skupiają się na dynamice ciała oraz kładą nacisk na jakość więzi i na zdrowe relacje międzyludzkie.

Możemy znaleźć tu odniesienie do holistycznego podejścia do zdrowia psychicznego a tym samym do dobrostanu na poziomie poznawczym, behawioralnym, emocjonalnym i społecznym, w którym osoba uświadamia sobie własne możliwości, potrafi radzić sobie z sytuacjami stresowymi, ma poczucie własnych kompetencji oraz jest w stanie wnieść wkład do swojej społeczności.

Źródło: materiał Organizatora.

Opracowany przez Ekspertki PROGRAM osiągania dobrostanu w wieku senioralnym „wzMOCnieni” i towarzyszące mu Narzędzia są zbudowane tak, by ujmować wszystkie ważne elementy. Pozwalają przez pryzmat doświadczania i analizowania sygnałów płynących z ciała wsłuchać się w potrzeby serca i modelować ścieżki, którymi podążać ma nasz umysł.

(…)

WZMACNIACZ i towarzyszące mu KARTY DOBROSTANOWE są w mojej ocenie narzędziami, które zapraszają do odbycia tej niezwykle ciekawej podróży do siebie, pozwalając postawić siebie właśnie w centrum własnego życia, a to warunek konieczny do doświadczania dobrostanu, który jest subiektywny, uzależniony od wielu czynników i jest raczej ciągłym procesem niż stanem.

Zachęcam osoby pracujące z drugim człowiekiem do wzmacniania poczucia własnego dobrostanu i dobrostanu klienta, korzystając z PROGRAMU wzMOCnieni”.

Wierzymy, że konferencja podsumowująca projekt „wzMOCnieni – innowacyjny program osiągania dobrostanu w wieku senioralnym” to początek naszej pracy upowszechniającej PROGRAM i że PROGRAMEM zainteresują się osoby tworzące politykę senioralną, widząc w nim gotowe do zastosowania rozwiązanie do szkolenia kadr pracujących z osobami w wieku senioralnym oraz do bezpośredniej pracy z seniorami. Nam marzy się Senioralna Akademia Dobrostanu, której doświadczą seniorzy w całej Polsce, ucząc się dbać o swój dobrostan.

Projekt jest realizowany w partnerstwie: lider Fundacja Via Salutis, partnerzy Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA, Ós Pressan oraz Reykjavík Ensemble International Theatre Company. Finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich a programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny.

Autorki PROGRAMU i publikacji „Karty dobrostanowe” i „Wzmacniacz dobrostanu” Alicja Przepiórska Ułaszewska, Joanna Wawrzyniak i Agnieszka Buśk, zespół ekspercki Fundacji Via Salutis.