Wysłuchałam nie tak dawno wykładu dr. Mariusza Wawrzyniaka z Wydziału Nauk społecznych Olsztyńskiej Szkoły Wyższej (przy okazji udziału w Wojewódzkiej Konferencji Liderów UTW i Klubów Seniorów). Uznałam przytoczone przez niego dane i fakty za na tyle interesujące i warte zastanowienia, że postanowiłam przytoczyć je na łamach portalu Flexi.pl. Wykład nosił tytuł „Sytuacja osób starszych w pandemii”.
COVID - trzecia światowa pandemia
Doktor Wawrzyniak zaczął od nawiązania do tego, że świat notuje w swej historii dwie wielkie pandemie. W połowie XIV wieku była to „Czarna Śmierć”, czyli pandemia Dżumy. Szacuje się, że zabrała około 75 do 200 mln ludzi w ciągu 1,5 roku trwania. Druga pandemia, to „Hiszpanka”, która wybuchła w okresie I Wojny Światowej i zabrała, według szacunków, 20 do 100 mln osób. Jesteśmy w trakcie trzeciej pandemii – to COID-19. Do tej pory zmarło na świecie około 5 mln osób z jej powodu (w Polsce, to około 76 tys. osób).
Osoby 60+ szczególnie zagrożone
Zważywszy na to, że w Polsce, według danych GUS, żyje 9 mln osób 60+, to co 4 Polak przekroczył już sześćdziesiątkę. A w roku 2030 osoby 60+ mogą stanowić już 30% społeczeństwa. Ze statystyk wynika, że 80% przypadków śmierci z powodu COVID-19, to osoby 60+. Czym to jest spowodowane? Po pierwsze najczęstszymi problemami osób starszych są choroby tzw. współtowarzyszące i różnego rodzaju niepełnosprawności. Kolejnymi problemami są wykluczenie i izolacja, którym osoby w tej kategorii wiekowej dosyć powszechnie podlegają. Ponadto pandemia spowodowała, że wiele osób z grupy 60+ umiera nie z powodu zarażenia COVID-19 i powikłań przez niego wywołanych, ale na skutek ogromnej niewydolności opieki medycznej. Znacząco też spadła wykrywalność chorób nowotworowych. Jedna trzecia osób powyżej 60 roku życia miała problem z dostaniem się do swojego lekarza rodzinnego. Wiele też osób przerwało leczenie, po części ze strachu, po części z powodu utrudnionego dostępu do lekarzy. Kolejną barierę stanowił brak rzetelnej wiedzy na temat choroby, którą jest COVID-19, a też na temat szczepień. Wg przeprowadzonych badań, 60% osób starszych czuje się gorzej niż przed pandemią.
Wykluczenie I – osamotnienie
Statystyki podają, że 3% osób dojrzałych nie spotyka się ze swoimi dziećmi. Kilkanaście procent spotyka się rzadko, a pozostali zaledwie kilka razy w miesiącu. Jeżeli zaś chodzi o spotkania ze znajomymi, to co 3 starsza osoba nie spotkała się z nikim w ciągu roku. 16%, czyli 1,6 mln osób powyżej 60 roku życia nie ma, z kim porozmawiać!!! A 46% osób deklaruje, że musiały zmniejszyć liczbę swoich kontaktów społecznych. Zważywszy, że w Polsce tylko 1% osób powyżej 60 roku życia żyje w placówkach opiekuńczych (np. w Belgii jest to 25% osób w tym wieku, które przebywają w takich placówkach), zjawisko osamotnienia i wynikającego z tego wykluczenia społecznego, zaczyna być w Polsce prawdziwie dojmującym problemem.
Wykluczenie cyfrowe
Kolejny aspekt uwypuklony i nasilający problemy osób 60+ w pandemii to wykluczenie cyfrowe. Ponad 70% osób starszych w Polsce nie korzysta z Internetu! Brak im i kompetencji, i dostępu do sprzętu (że nie wspomnę o własnym!). Efektem tego jest fakt, że ponad 50% osób dojrzałych chciałoby dostawać informacje o COVID-19 na papierze. I choć sytuacja zdobywania nowych kompetencji ulega poprawie, to wciąż na tym jest wiele do zmiany.
Ageizm
Coraz bardziej dotkliwy rodzaj wykluczenia, który dotyka osób 60+, to ageizm, czyli odrzucenie ze względu na wiek. Niestety zjawisko „wspierają” chybione pomysły, jak „godziny dla seniorów” wprowadzone przy okazji pierwszej fali pandemii (obsługa w sklepach, w godzinach od 10.00 do 12.00 tylko osób starszych). Był to, po pierwsze, sygnał, że władza uważa seniorów za „osoby specjalnej troski”. A okazało się, że nie każda osoba z tej grupy wiekowej tego sobie życzy i nie każda też tego potrzebuje. Efektem uzupełniającym to „troskliwe” rozporządzenie była fala hejtu, która wybuchła w Internecie (i nie tylko), wywołując nienawiść, złość.
Małe résumé…
W ostatnim okresie prześladowania wobec osób 60+ ogromnie się nasiliły. Dlatego w podsumowaniu dr Wawrzyniak zaznaczył, że UTW oraz Kluby Seniora to miejsca, w których osoby dojrzałe odzyskują równowagę. Mają też szansę na przezwyciężanie wykluczenia społecznego, nawiązywanie, tak ważnych dla każdego, relacji, które nie pozostają bez wpływu na ich stan zdrowia tak fizycznego, jak i psychicznego. A to w dobie pandemii jest szczególnie ważną kwestią.
Komentarz redakcyjny Flexi.pl
Portal Flexi.pl adresując potrzeby osób dojrzałych, zwraca uwagę także na negatywne zjawisko, mające wpływ na postrzeganie tej generacji. Jako podmiot chce być obecny tam, gdzie podejmuje się tematy dotyczące sytuacji oraz statusu przedstawicieli Pokolenia Flexi. Społecznie zaangażowane zagadnienia, także te dziejące się na naszym oczach, również pozostają w naszej optyce. A wykluczenie, pejoratywne, utarte sądy, brak dostępu do potrzebnych i koniecznych zasobów, to tematy, które uznajemy za ważne. Opracowanie to autorskie wnioski wyciągnięcie na podstawie wystąpienia, przy czym stanowi ono cenny głos w dyskursie odnośnie sytuacji osób 60+.
Opracowanie: Grażyna Zalewska – Pawlisz - Ambasadorka Flexi.pl, województwo pomorskie
