Stereotypy nadal utrudniają funkcjonowanie na rynku pracy zarówno pracującym, jak i poszukującym zatrudnienia osobom 50+. Wielu pracodawców i podmioty, w tym Flexi.pl, stara się przełamać uprzedzenia i krzewić ideę wielopokoleniowych zespołów.
Rynek pracy nie jest przyjazny dla pokolenia 50+. Im więcej mają lat, tym jest gorzej. Według Polskiego Instytutu Ekonomicznego w grupie 60-64 pracuje 39%, w grupie powyżej 65 lat już tylko 6%. Aktywizacji osób dojrzałych zdecydowanie nie służą stereotypy, które przypisują im niesprawiedliwie wiele niekorzystnych cech. O Silversach mówi się, że mają niższą motywację do pracy i słabe kompetencje cyfrowe, że niechętnie biorą udział w szkoleniach, nie znają języków obcych i nie odnajdują się w młodszym zespole. Nawet duże umiejętności i doświadczenie zawodowe, paradoksalnie, nie zawsze im służą, ponieważ takich kandydatów rekruterzy określają jako przekwalifikowanych lub zbyt doświadczonych na dane stanowisko, a ich aplikacje odrzucane są na etapie selekcji.
Ageizm to nie tylko polska specjalność
Dyskryminacja ze względu na wiek to zjawisko znane na świecie. Jak podaje PIE (Polski Instytut Ekonomiczny) w raporcie „Dyskryminacja ze względu na wiek na polskim rynku pracy – diagnoza”, w badaniu Eurobarometru z 2019 roku 40% respondentów stwierdziło, że dyskryminacja ze względu na wiek w ich państwie jest rozpowszechniona. We Francji taką opinię podzielało 54% pytanych, w Portugalii 52% i w UK 51%. Najmniejszy odsetek odpowiedzi wskazujących na powszechny charakter ageizmu był w Niemczech (20%), na Słowacji (22%) i w Luksemburgu (23%). O dziwo, w Polsce stosunkowo mało osób, bo jedynie 26%, identyfikowało dyskryminację Pokolenia Flexi na rynku pracy jako często występujące zjawisko.
Pracownicy z Pokolenia Flexi w USA także spotykają się z tym problemem. AARP (organizacja w Stanach Zjednoczonych skupiająca się na sprawach dotyczących osób 50+, licząca ponad 38 milionów członków), przeprowadziła w marcu i kwietniu 2022, przy współudziale University of Chicago trzecie badanie z cyklu Work & Jobs Data Series. Wynika z niego, że jedna na sześć osób dorosłych obecnie pracujących lub poszukujących pracy ze względu na swój wiek nie została zatrudniona na stanowisku, o które się ubiegała w ciągu ostatnich dwóch lat.
Dwóch na trzech dorosłych w wieku powyżej 50 lat (62%) uważa, że Pokolenie Flexi jest obecnie dyskryminowane w miejscu pracy ze względu na rok urodzenia. Około 32% Silversów aktywnych zawodowo w ciągu ostatnich dwóch lat usłyszało negatywne komentarze na temat wieku starszego współpracownika, a jeden na sześciu (17%) był w pracy odbiorcą negatywnych komentarzy na temat swojego wieku. Jedna osoba na dziesięć została z tego powodu pominięta przy awansie.
Uwaga! To te zachowania mogą świadczyć o ageizmie!
Jakie formy przybiera dyskryminacja Pokolenia Fexi ze względu na wiek i jakie zachowania w miejscu pracy mogą świadczyć o występowaniu tego zjawiska? Oto kilka przykładów:
- Możliwości nauki są automatycznie oferowane młodszym pracownikom, a nie starszym. Może to dotyczyć kursów edukacyjnych, dostępu do zwrotu kosztów kształcenia, udziału w konferencjach zawodowych lub branżowych itp.
- Bycie pomijaną lub pomijanym przy trudnych zadaniach lub przydzielanie nużących, i nieprzyjemnych zadań.
- Dyskwalifikujące komentarze i uwagi na temat wieku. Zarówno te subtelne i zabawne, kiedy inni żartują z wieku dojrzałej osoby, jej planów emerytalnych, braku tchu podczas wchodzenia po schodach itp. albo te wręcz agresywne, czyli ostre i/lub napastliwe komentarze, które naciskają na przejście na emeryturę i zwolnienie stanowiska dla innego specjalisty.
- Pomijanie przy spotkaniach z klientami.
- Wyartykułowane lub niewypowiedziane założenie, że dojrzały pracownik nie ma prawa do wolnego dnia na zobowiązania rodzinne, ponieważ nie ma małych dzieci.
- Bycie pomijanym przy podwyżkach i awansach, choć bywa to kryterium trochę podstępne. Decyzje takie mogą wskazywać na ageizm, ale mogą też być odzwierciedleniem indywidualnych wyników.
Stereotypy mocno mijają się z prawdą. Sytuacja osób 50+ na rynku pracy
Stereotypy wykrzywiają rzeczywistość. Pracownik 50+ niezaprzeczalnie jest pracownikiem doświadczonym, który swoją wartościową wiedzą może podzielić się z młodszym pokoleniem. Jest lojalny w stosunku do swojego pracodawcy. Można na niego liczyć w każdej sytuacji, ponieważ częściej niż w przypadku młodszych kolegów jego życie prywatne jest już ułożone, co wiąże się z większą dyspozycyjnością. Według raportu „Pokolenie 50+ w pracy – prawda i stereotypy”, sporządzonego przez Essilor Polonia i Bigram, Silversi to często osoby bardzo dobrze wykształcone. Wśród nich średnio 31% posiada wyższe wykształcenie, a aż 59% tytuł doktorski lub ukończone studia podyplomowe. Nie zapominajmy też o tym, że różnorodność wiekowa pozwala na tworzenie lepszych produktów i usług. Dzięki ścieraniu się odmiennych punktów widzenia dochodzi do podejmowania trafniejszych decyzji, które uwzględniają więcej czynników, perspektyw i doświadczeń.
Google i włoska policja na cenzurowanym
Dyskryminacja ze względu na wiek, podobnie jak inne formy dyskryminacji w procesie rekrutacji, jest zakazana prawnie. Regulacja dotycząca zasad równości i zasad niedyskryminacji – znajduje się w Art. 21 Karty praw podstawowych (KPP) Unii Europejskiej. Jednak ageizm podobnie jak mobbing, nie jest łatwo udowodnić. Zapadają już jednak ważne wyroki w tej sprawie, jak choćby ten dotyczący włoskiej policji, która chciała zatrudnić 120 komisarzy. Postawiła jednak jeden warunek, wiek kandydatów nie mógł przekraczać 30 lat. Zgłoszenie można było przesłać tylko przez elektroniczną aplikację, która automatycznie odrzucała starsze osoby. Sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który uznał takie działanie za dyskryminację. Reguły naboru nie mogą bowiem wymagać odpowiedniego wieku kandydatów, jeśli nie uzasadniają tego szczególne warunki pracy lub okoliczności z nią związane. A zatem firma może szukać osoby w określonym wieku, np. aktora, który ma wcielić się w konkretną rolę, ale jeżeli wiek pracownika nie znajdzie uzasadnienia merytorycznego, wówczas takie ogłoszenie narusza przepisy prawa.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 17 listopada 2022 r. (sygn. C 304/21), który zapadł w tej sprawie, ma znacznie dla wszystkich pracodawców w krajach unijnych.
Za dyskryminację odpowiedział także Google, który w 2019 roku, po zbiorowym pozwie o dyskryminację ze względu na wiek został zobowiązany do zapłacenia 11 mln USD. Bloomberg informował, że kwota ta została podzielona między 227 osób w wieku powyżej 40 lat, które aplikowały do Google'a. Średnia wypłata wyniosła ok. 35 tys. USD. Prócz tego Google (wraz ze spółką macierzystą Alphabet Inc.) zobowiązał się do przeszkolenia pracowników i menedżerów w zakresie uprzedzeń związanych z wiekiem, a także powołania komisji, która skupi się na różnorodności wiekowej w swoich praktykach rekrutacyjnych.
Co robić, aby rynek pracy otworzył się na wiekową różnorodność?
Opracowania OECD poświęcone zagadnieniom starzejących się gospodarek wskazują na potrzebę tworzenia dogodnych warunków dla aktywności zawodowej osób po 65. roku życia w państwach, w których starsi pracownicy nie są aktywni. Za jedną z głównych przyczyn ograniczających aktywność pracowników we wszystkich państwach organizacji uznaje dyskryminację ze względu na wiek.
Walka ze stereotypami, którymi żywi się ageizm, powinna być prowadzona na wielu poziomach: polityki państw i wsparcia różnych organizacji. Przede wszystkim jednak sami pracodawcy winni włączyć się w ten proces i wielu z nich to robi. Duże firmy opracowują kodeksy etyczne, polityki zarządzania wiekiem, programy antymobbingowe i pilnują ich egzekwowania. Powstają też kampanie nagłaśniające problem.
Przykładowo Dove w ramach inicjatywy „Keep the Grey” zmienił kolor swojego logo w social media ze złotego na szary, aby pokazać wsparcie dla dojrzałych kobiet, które spotykają się z nieuzasadnioną dyskryminacją w miejscu pracy. Również Flexi.pl, jedyny w Polsce portal z tak bogatą ofertą informacyjną dotyczącą rynku pracy dla Pokolenia Flexi, czyli 50+, stale uczestniczy w tej dyskusji, jako firma odpowiedzialna społecznie i zarazem głos pokolenia.
Doświadczenia dyskryminacyjne w miejscu pracy. Deklaracje w procentach w grupie pracowników w wieku od 40 do 70+.
Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny, 2021
Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny, 2021
Przeczytaj też o zaletach Pokolenia Flexi na rynku pracy.
Zainspiruj nas i podziel się swoją historią, napisz do nas!
