Spośród 6 milionów Polaków pobierających emeryturę z ZUS, tylko co 10-ty emeryt „dorabia” sobie do niej. Aktywność zawodowa osób starszych jest wciąż niska w porównaniu z innymi krajami UE. Ale wzrasta! To efekt zmian w mentalności pracodawców, jak i samych osób dojrzałych. To także rezultat dostrzeżenia potrzeby, a wręcz konieczności zatrudniania osób 50+ i 60+.
Aktywizacja zawodowa Pokolenia Flexi
Aktywizacja osób dojrzałych jest kluczowa dla zapewnienia zasobów pracowniczych, gdyż w 2050 roku osób w wieku 60 lat i więcej będzie około 13,7 miliona, czyli 40% całej naszej populacji. Obecnie takich osób jest blisko 10 milionów, a już za kilka lat w 2030 roku będzie ich blisko 11 milionów. To zmieni wiele w naszym życiu społecznym i gospodarczym. Dlatego już dzisiaj jest czas, aby w firmach i organizacjach zadbać o zachęcanie osób 50+ do jak najdłuższej aktywności zawodowej.
Rośnie liczba Silversów aktywnych zawodowo
Liczba ludzi pracujących po osiągnięciu wieku emerytalnego (60/65) na początku 2021 roku wynosiła 687 tys. W drugim kwartale wzrosła do 721 tys., a w kolejnym osiągnęła pułap 754 tys. Widzimy więc trend wzrostowy. Jaki stąd wniosek? Część firm czy organizacji zaczęło zachęcać osoby dojrzałe do dłuższej pracy, a takie osoby zaczęły się do tego przekonywać. O ile tzw. nowoczesne branże i technologie stają się mniej dostępne dla osób powyżej 50-tego roku życia (choć pojawiają się inicjatywy to zmieniające, jak np. program First Job in Digital), to tzw. branże tradycyjne pozostaną otwarte na nich, a wręcz zwiększy się zapotrzebowanie na pracowników 50+. A co za tym idzie, wzrosną wymagania w stosunku do pracodawców, którzy będą musieli uczyć się, jak sobie radzić z dojrzałymi pracownikami, jak tworzyć warunki pracy, które zapewnią utrzymanie efektywności przez jak najdłuższy czas.
Jak wygląda aktywność zawodowa osób 50+ i 60+?
W takich krajach, jak Niemcy, Dania czy inne kraje skandynawskie, pracuje ponad 60% osób w wieku 55-64 lata. W Polsce ten wskaźnik wynosi tylko 40%. Analitycy wskazują, że mamy tutaj wielki potencjał. Czy i na ile go wykorzystamy?
Skąd brać pracowników?
W trzecim kwartale 2021 roku powstało ponad 132 tys. nowych miejsc pracy, a liczba wakatów w ciągu roku wzrosła o 68,5 proc. W przemyśle i budownictwie brakuje odpowiednio 34 tys. i 23 tys. pracowników. I to wszystko w warunkach szybkiego starzenia się naszego społeczeństwa. Ze względu na małą liczbę młodych osób, zwłaszcza tych z określonymi kompetencjami w tradycyjnych zawodach, jedynym zasobem pozostają pracownicy ze Wschodu. Jednakże możliwość ich dalszego pozyskiwania stoi pod znakiem zapytania. Ze względu na ich ograniczoną podaż oraz możliwe ograniczenia polityczne.Dlatego jedyną wartościową alternatywą stają się osoby w wieku 50+ i 60+. Nie do wszystkich to jeszcze dotarło, ale najbliższe lata brutalnie zweryfikują tę prawdę na rynku pracy.
Jak pokonywać bariery dotyczące zatrudniania osób dojrzałych?
Mamy 2 zasadnicze bariery, które utrudniają nam utrzymanie w aktywizacji zawodowej tych osób:
- Postawa pracodawców, oparta na stygmatyzowaniu osób starszych jako efektywnych pracowników.
- Bierność zawodowa wielu osób w tym wieku, wynikająca z dotychczasowych wykluczeń oraz postawy braku motywacji do pracy.
Odpowiedziami na pierwszą barierę są:
- uświadomienie sobie przez pracodawców potrzeby jak najdłuższego utrzymania efektywności pracowników już po 45. roku życia i tworzenie im odpowiednich warunków pracy,
- motywowanie pracowników poprzez stosowanie różnych bodźców, adekwatnych do potrzeb rozmaitych pracowników,
- zatrudnianie osób po 50. roku życia, którzy mogą zapewnić pracodawcy kompetencje, lojalność i zaangażowanie.
Odpowiedziami na drugą barierę są:
- wdrożenie programów aktywizacji zawodowej osób wyłączonych z rynku pracy oraz wprowadzanie systemów zachęt dla pracodawców do zatrudniania osób w wieku 50+ (to zadania raczej dla instytucji i organów rządowych),
- rekrutacja osób 50+ przez pracodawców,
- wprowadzanie programów zmian i rozwoju kompetencji typowych dla pracowników dojrzałych,
- systemy motywowania do jak najdłuższej pracy – wsparcie, zachęty, elastyczne sposoby wykonywania pracy, mentoring, praca dorywcza.
Podsumowując – nie uciekniemy od wyzwania zatrudniania osób 50+ oraz utrzymywania starszych pracowników w jak najlepszej kondycji psychofizycznej w naszych organizacjach. Warto wiedzieć coraz więcej, jak sobie z tym najlepiej poradzić.
Dariusz Ludwiczak – ekonomista i socjolog, doświadczony menedżer HR, ekspert rynku pracy 50+, Flexi.pl
