Czy znasz osoby, które czują się wypalone zawodowo? A może dotyczy to Ciebie jako osoby obecnie lub kiedyś pracującej? Czy pracownicy z długim stażem pracy są bardziej na to narażeni? Jak temu przeciwdziałać?
O co chodzi z tym wypaleniem?
Wypalenie zawodowe to stan ciągłego zmęczenia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego, którego przyczyny mogą leżeć po stronie pracy zawodowej danej osoby. Według znanego psychologa społecznego Elliota Aronsona „wypalenie jest rezultatem długotrwałego lub powtarzającego się obciążenia w wyniku długoletniej intensywnej pracy dla innych ludzi [...]. Wypalenie jest bolesnym uświadomieniem sobie [przez osoby pomagające], że nie są w stanie już więcej pomóc tym ludziom, że nie mogą dać im więcej i całkowicie zużyły swoje siły”.
Ludzie obarczeni znaczącym ryzykiem takiego wypalenia często stawiają sobie bardzo wysokie wymagania i charakteryzują się (szczególnie na początku) silną motywacją do pracy. Przy wielkim zaangażowaniu w swoją pracę, niezwykle często kosztem prywatnego życia.
Są zawody, w których poziom narażenia na stres, jest szczególnie wysoki. Dotyczy to profesji wymagających bliskiego i dynamicznego kontaktu z ludźmi, np. nauczyciele, pracownicy służby zdrowia (w tym pielęgniarki, ale i wielu lekarzy), policjanci, handlowcy, pracownicy korporacji czy doradcy zawodowi. Takie poczucie wypalenia zawodowego dotyka wielu osób, które wykonują pracę wymagającą dużej odpowiedzialności i zaangażowania osobistego oraz emocjonalnego.
Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
W jakich sytuacjach możemy dostrzegać syndromy wypalenia zawodowego? Może ono dawać wiele objawów. Pierwsze oznaki może dawać nasze ciało. Czujemy fizycznie uczucie zmęczenia i wyczerpania, brak siły i energii. Często pojawiają się przy tym problemy ze snem i apetytem. Przy takich wielu symptomach nasz organizm traci odporność, przez co stajemy się bardziej podatni na różne choroby. Innymi objawami wypalenia zawodowego czy raczej objawami towarzyszącymi takiemu stanowi, mogą być bóle głowy, mięśni czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Pracownik, który czuje się wypalony zawodowo, ma coraz mniej motywacji i energii. Bywa, że jest coraz bardziej niezadowolony z pracy i relacji z innymi. Z czasem wyjście do pracy traktuje jako zło konieczne i jest coraz bardziej niechętny, by codziennie do niej chodzić. Do tego może starać się skracać czas pracy, np. poprzez spóźnienia czy wcześniejsze jej zakończenie. Mogą w nim narastać złość i pretensje do otoczenia oraz może coraz mocniej czuć się nie do końca pracownikiem kompetentnym w swojej roli. Taki pracownik zaczyna działać rutynowo, zwykle staje się przeciwnikiem wprowadzanych nowości czy usprawnień w pracy. Dodatkowym efektem może być trudność w wyrażaniu opinii i własnego zdania. Może także zbyt pobieżnie podchodzić do relacji ze swoimi podopiecznymi, tracić poczucie zaangażowania i mieć obniżony stopień identyfikacji ze swoją grupą zawodową.
Jakie są skutki wypalenia zawodowego?
Zazwyczaj najistotniejszymi skutkami zespołu wypalenia zawodowego – istotnymi tak dla firmy, jak i pracownika - są niska efektywność pracy i nieskuteczność w wykonywaniu powierzonych zadań. Ponieważ pracownik wypalony zawodowo odczuwa zwykle niechęć do otoczenia, może przez to narażać się na negatywny odbiór u współpracowników, przełożonych czy klientów.
Gdy taki pracownik czuje się ciągle zmęczony, to może stopniowo wycofywać się z pełnionych ról zawodowych. A to może prowadzić do kłopotów przy realizacji celów zawodowych, jak i relacji w zespołach pracowników, a w konsekwencji do braku satysfakcji z życia zawodowego. Wizerunek osoby odczuwającej stan wypalenia zawodowego cierpi zwykle na tym i skutkuje, m.in., złymi relacjami z otoczeniem, niską samooceną i negatywnym postrzeganiem własnej osoby w miejscu pracy. Stany depresyjne w takich sytuacjach nie należą do rzadkości.
Jak temu zaradzić?
Po pierwsze, kluczowe jest uświadomienie sobie, że przyczyną różnych problemów może być właśnie praca zawodowa.
Po drugie, trzeba zastanowić się nad wprowadzeniem takich usprawnień, które mogą istotnie poprawić nasze samopoczucie przy wykonywaniu codziennych czynności zawodowych.
A może warto na przykład tak zorganizować swoją pracę, by nie wykonywać wielu zadań naraz? A może warto odrywać się częściej i całkowite od spraw zawodowych?
Przerwy w pracy i odpoczynek, to ten czas, w którym nasze zawodowe zaangażowanie powinno się koncentrować na aktywnościach niepowiązanych z pracą, po to, by udało się wykreować równowagę i skutecznie uniknąć przeciążenia obowiązkami i odpowiedzialnością.
Inną metodą przeciwdziałania wypaleniu może być także asertywność. To umiejętność odmawiania innym oraz ustalania priorytetów. To istotne warunki, by poradzić sobie z nadmiarem zadań i obowiązków, a tym samym ze stresem, przypisanym do tej ciągłej „gonitwy”. Jest wiele innych, często uważanych za nieistotne, czynników eliminacji stresu zawodowego. Jak chociażby różnorodność wykonywanych zadań czy dbanie o relacje z otoczeniem. Warunkiem osiągnięcia sukcesu w tym obszarze, jest także szeroko pojęte osiągnięcie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Niezwykle istotna jest tu rola pracodawcy, który może minimalizować ryzyko wypalenia zawodowego pracownika, m.in. poprzez przydzielanie zadań odpowiednio do kompetencji pracowników, tworzenie klarownych ścieżek awansów i rozwoju oraz wynagradzając adekwatnie do wykonanej pracy. Chodzi tu zatem o stworzenie takiej kultury organizacyjnej, w której duży nacisk kładzie się na dobre relacje interpersonalne i komunikację.
Według badań przeprowadzonych niedawno przez bydgoskich psychologów, stopień wypalenia zawodowego nie zależy ani od wieku, ani – co może dziwić – od wysokości wynagrodzenia. Natomiast duży wpływ na niego ma staż pracy – im dłuższy staż, tym bardziej wypalony pracownik.
Poczucie wypalenia zawodowego może dotykać niemalże co drugiego pracownika. A to oznacza wielką liczbę zmęczonych i znudzonych swoją pracą pracowników. Jeśli podejrzewamy, że może to dotyczyć nas, warto odpowiednio wcześniej przejrzeć swoje zawodowe obowiązki oraz podjąć próby wprowadzenia zmian w tym obszarze, które będą prowadziły do urozmaicenia naszej zawodowej codzienności. By przywrócić sobie poczucie sensu wykonywania pracy zawodowej. Dla dobra własnego, naszych współpracowników ale i całej organizacji.
Komentarz eksperta HR z Flexi.pl:
Jedną z istotniejszych ról menedżerów i specjalistów HR jest wspieranie biznesu, poprzez dbanie o efektywność pracy i procesów w organizacji. A jak to się ma do coraz większej liczby pracowników w wieku 50+ i więcej? W naszych firmach mamy coraz więcej zatrudnionych, których tak wiek, jak i staż pracy, jest coraz wyższy. Pracownik 50+ coraz częściej staje się głównym podmiotem troski pracodawców. I właśnie w kontekście tego, wypalenie zawodowe dotykające coraz większej grupy pracowników, jest dla nas wyzwaniem. Stąd potrzeba wiedzy – jak temu przeciwdziałać?
Portal Flexi.pl – dla Biznesu i HR przekazuje coraz więcej informacji na temat sposobów zarządzania dojrzałymi pracownikami, pokazuje dobre przykłady i rozwiązania. Wszystko, by wiedzieć, jak lepiej, jak sprawniej i dłużej podtrzymywać efektywność pracowników w wieku 50+ i więcej. Przedłużać ich zainteresowanie pracą, rozwojem i wpływaniem na organizację, wzmacniać ich motywację i zaangażowanie. Różnicować ich pracę. By nie dopuszczać do wypalenia zawodowego, by w odpowiednim czasie temu przeciwdziałać.
Materiał przygotowany na podstawie artykułu Joanny Kwinta-Odrzywołek z portalu rynekpracy.pl i wynagrodzenia.pl firmy Sedlak&Sedlak.
Jeśli chcesz wziąć udział w krótkiej ankiecie i dowiedzieć się o wysokości wynagrodzenia na stanowisku, które możesz zajmować, to zachęcamy: Sprawdź, ile mógłbyś zarabiać?: wynagrodzenia.pl/t/obw-flexipl
