Czy osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego wpływa na wiążący go z pracodawcą stosunek pracy? Czy można łączyć pobieranie emerytury w pełnej wysokości i wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy? Jakie elementy należy zawrzeć w umowie o pracę emeryta? Zapraszamy do lektury artykułu o kluczowych aspektach współpracy z osobami w wieku emerytalnym.
Osiągnięcie wieku emerytalnego
Od 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny w Polsce został skrócony i wynosi obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Powszechny wiek emerytalny obowiązuje wszystkich uprawnionych, jeżeli nie został dla nich ustanowiony niższy wiek emerytalny albo nie skorzystali z prawa do przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym. Przykładowo, górnicza emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku 55 lat.
Samo osiągnięcie wieku emerytalnego nie oznacza jednocześnie rozpoczęcia pobierania emerytury przez emeryta. W tym celu, zainteresowany składa wniosek o emeryturę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który po przeprowadzeniu postępowania w sprawie wydaje decyzję w przedmiocie przyznania emerytury i jej wysokości. Pracodawca ma obowiązek współdziałać z pracownikiem przy przygotowywaniu wniosku o emeryturę.
Jeśli w momencie składania wniosku o emeryturę, wnioskodawca będzie jednocześnie pracownikiem, wypłata emerytury zostanie zawieszona do dnia rozwiązania stosunku pracy. W celu rozpoczęcia pobierania emerytury konieczne jest rozwiązanie umowy o pracę i utrata statusu pracowniczego przez pracownika.
Łączenie pracy z pobieraniem emerytury
Pomimo że w celu rozpoczęcia pobierania emerytury konieczne jest rozwiązanie umowy o pracę i utrata statusu pracowniczego, pracownik nie musi wybrać pomiędzy wykonywaniem pracy a pobieraniem emerytury. Po porozumieniu z pracodawcą może łączyć dalsze zatrudnienie z pobieraniem emerytury. W tym celu, po osiągnięciu wieku emerytalnego, a przed złożeniem wniosku o emeryturę, strony rozwiązują umowę o pracę za porozumieniem. Pracodawca powinien pamiętać o dopełnieniu wszystkich obowiązków, jakie wiążą się z rozwiązaniem umowy o pracę, w tym wydaniu świadectwa pracy, które wraz z wnioskiem o emeryturę należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatkowo, pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi odprawę emerytalną, ponieważ do rozwiązania umowy dochodzi w związku z przejściem pracownika na emeryturę. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odprawa emerytalna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia liczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Następnie (tj. już po rozwiązaniu umowy o pracę) w celu rozpoczęcia pobierania emerytury, były pracownik ma obowiązek złożyć wniosek o emeryturę. Po złożeniu wniosku o emeryturę, strony mogą zawrzeć nową umowę o pracę. Co istotne, nie ma konieczności odczekania na otrzymanie z ZUS decyzji w przedmiocie emerytury, ale nowa umowa o pracę może zostać zawarta najwcześniej w dniu następującym po dniu, w którym wniosek o emeryturę został złożony.
Jeśli rozpoczęcie pobierania emerytury nastąpiło po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, wówczas ZUS będzie wypłacał emeryturę w pełnej wysokości, nie będzie bowiem podstaw do jej zmniejszenia. W przypadku gdy o emeryturę ubiega się osoba, która nie osiągnęła jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, wówczas w zależności od wysokości osiąganego przez emeryta przychodu, emerytura może ulec czasowemu zawieszeniu bądź zmniejszeniu.
Umowa o pracę emeryta
Jeśli po rozwiązaniu umowy o pracę, do którego doszło w celu złożenia przez pracownika wniosku o emeryturę, pracodawca i pracownik zdecydują się kontynuować współpracę w ramach stosunku pracy, muszą zawrzeć nową umowę o pracę. Pracodawca nie jest zobowiązany do zawarcia z pracownikiem takiej samej umowy jak przed rozwiązaniem. Przykładowo, jeśli pracownik był zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony, po rozwiązaniu umowy strony mogą zawrzeć umowę terminową, na okres nie dłuższy niż 33 miesiące. Nie będzie to możliwe jeśli między stronami w przeszłości obowiązywała już umowa na czas określony (bądź kilka takich umów), a łączny czas zatrudnienia na ich podstawie wyniósł 33 miesiące.
Analogiczne zasady stosuje się w odniesieniu do warunków zatrudnienia. Jeśli w nowej umowie o pracę strony uzgodnią odmienne warunki zatrudnienia (np. pracę na część etatu, wyższe bądź niższe wynagrodzenie, inne stanowisko pracy), takie uzgodnienia będą skuteczne.
Obowiązki pracodawcy po powrocie pracownika do pracy
Po powrocie do pracy, pracownik-emeryt nie korzysta ze specjalnych uprawnień, a pracodawca nie ma względem niego dodatkowych obowiązków, w porównaniu z pracownikami, którzy nie pobierają emerytury. Innymi słowy, znajdują do niego zastosowanie te same zasady co do pozostałych pracowników. Dodatkowo, wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego pracownik przestaje być objęty tzw. ochroną przedemerytalną.
Odmiennie natomiast rozliczane jest wynagrodzenie pracownika, który pobiera emeryturę. Mianowicie, w odniesieniu do pracowników – kobiet, które ukończyły 55 lat oraz pracowników – mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat pracodawca nie opłaca składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Obowiązek wypłaty odprawy emerytalnej
Jeśli już po zawarciu nowej umowy o pracę, pracownik zdecyduje o zakończeniu swojej pracy zawodowej, wówczas ponowne rozwiązanie umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę nie będzie rodziło po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty drugiej odprawy emerytalnej. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik, który raz otrzymał odprawę emerytalną, ponownie nie nabywa do niej prawa.
Autor: dr Agata Miętek, adwokat - ekspert BCC ds. prawa pracy
Komentarz redakcyjny Flexi.pl:
Zachęcamy pracodawców do korzystania z porad prawnych eksperta BCC (Business Center Club). Otrzymujemy zapytania dotyczące zatrudniania osób w wieku okołoemerytalnym, więc tu mamy szereg cennych porad z tego obszaru. To jeden z kilku artykułów poradniczych. I jest owocem współpracy Flexi.pl z Business Center Club.
